Prof. zw. dr hab. inż. Zygmunt Glazer

Zygmunt GlazerProfesor Zygmunt Glazer urodził się w Łodzi 1 maja 1922 roku. W  mieście rodzinnym przeżył lata dziecięce i młodzieńcze. W 1939 roku, jeszcze przed wojną, uzyskał świadectwo  maturalne.

Pod koniec 1939 roku Niemcy wysiedlili z Łodzi rodzinę Profesora. Po krótkiej wędrówce po Polsce, Profesor osiada w Warszawie. W stolicy pracuje na różnych budowach, kończy szkołę budowlaną i w 1943 roku uzyskuje dyplom technika budowlanego. W roku 1944 kończy jeden rok Wyższej Szkoły Technicznej – niektóre egzaminy zdaje u przedwojennych profesorów Politechniki Warszawskiej.

Profesor, będąc w Warszawie „obcy”, dopiero w 1942 roku (po zaprzysiężeniu) wstępuje do AK. Włącza się do czynnej walki z okupantem, zaciąga się do batalionu Sokół OW KB przy ul. Nowogrodzkiej, zostaje żołnierzem kompanii szturmowej. Podczas Powstania Warszawskiego bierze udział w akcjach,  pełni służbę na barykadach, głównie w rejonie Al. Jerozolimskich, Brackiej, Nowego Światu oraz Placu Trzech Krzyży. Po kapitulacji powstania poprzez Ożarów trafia do obozu w Lamsdorfie, a następnie na dłużej do obozów w Markt Pongau, Kaiserstei?nbruch (pod Wiedniem) i Tschubach, gdzie pracuje jako jeniec (nr 105247) między innymi przy odgruzowywaniu Salzburga oraz budowie linii kolejowych. W maju 1945 roku jeńcy, w tym Profesor, przeprowadzeni zostają pieszo do Szwajcarii i internowani, odbywając kwarantannę w Bremgarten. Następnie Profesor zostaje włączony w szeregi polskiej 2 dywizji Strzelców Pieszych. Wówczas usiłuje bezskutecznie dostać się do obozu studenckiego w Winterthur, jednak zatrudniony zostaje w wojskowych magazynach w miejscowości St. Blaise, obok Neuchatel.

Po zakończeniu wojny, pod koniec 1945 roku Profesor wraca do Polski i od stycznia 1946 roku kontynuuje studia na Politechnice Warszawskiej. W roku 1948 za pracę z konstrukcji stalowych uzyskuje dyplom inżyniera i magistra nauk technicznych. Jednocześnie rozpoczyna pracę zawodową najpierw w przedsiębiorstwie prywatnym, następnie w Społecznym Przedsiębiorstwie Budowlanym Warszawa II. Profesor Zygmunt Glazer, mając już praktyczne doświadczenie, szybko awansuje. Pełni rolę kierownika budowy obiektów powstających w śródmieściu Warszawy, między innymi szpitala przy Litewskiej oraz domów przy Placu Konstytucji, tzw. MDM.

Po tym jak Profesor Zygmunt Glazer nie otrzymuje mieszkania na MDM-ie, które „wybudował”, zwalnia się z pracy w budownictwie i rozpoczyna pracę dydaktyczną i naukową na uczelniach warszawskich. Najpierw w latach 1952/1953 na Politechnice Warszawskiej na Wydziale Budownictwa Wodnego jako adiunkt, później zostaje zastępcą profesora. Równocześnie rozpoczyna pracę na pół etatu jako zastępca profesora na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego. W tym okresie Profesor Zygmunt Glazer prowadzi wykłady z technologii budownictwa w SGPiS. W roku akademickim 1958/1959 uzyskuje stypendium holenderskie, w ramach którego kończy roczny kurs International Course of Hydraulic Engineering na Politechnice w Delft.

W październiku 1959 roku na Wydziale Budownictwa Wodnego Politechniki Warszawskiej Zygmunt Glazer broni pracę doktorską, dotyczącą statycznej pracy nabrzeży oczepowych.  We wrześniu 1961 roku, po przedstawieniu rozprawy habilitacyjnej „Metody wykreślne wyznaczania linii poślizgu w gruncie”, zdaniu egzaminu i wygłoszeniu wykładu, uzyskuje na Wydziale Budownictwa Wodnego Politechniki Gdańskiej stopień naukowy doktora habilitowanego i dyplom docenta.

W roku 1971 Zygmunt Glazer uzyskuje tytuł naukowy i stanowisko profesora nadzwyczajnego, a w 1978 roku tytuł profesora zwyczajnego. W roku 1982, mając 60 lat i odpowiednie uprawnienia kombatanckie, Profesor Zygmunt Glazer przechodzi na emeryturę.

Profesor, będąc specjalistą w dziedzinie budownictwa lądowego oraz  budownictwa wodnego, całą energię aż do dziś koncentruje na nowo powstającej na Uniwersytecie Warszawskim dyscyplinie – geologii inżynierskiej, ze szczególnym uwzględnieniem mechaniki gruntów i geotechniki. Profesor Zygmunt Glazer od 1953 roku kierował pracownią w Zakładzie Geologii Technicznej (w Katedrze Czwartorzędu), a od 1958 Zakładem Badania Podłoża Budowlanego (w Katedrze Geologii Inżynierskiej) i do 1982 roku Zakładem Mechaniki Gruntów i Fundamentowania (w Instytucie Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej). W latach 50-tych stan wiedzy na temat kształcenia w zakresie geologii inżynierskiej był niewielki. Trzeba było opracować podstawy merytoryczne, metody i teorie geologiczno-inżynierskich badań oraz ich praktyczne aplikacje dla działalności budowlanej i górniczej. Jako zamiłowany dydaktyk przygotował i stworzył Profesor wzorcowe programy nauczania, szczególnie w zakresie przedmiotów technicznych: mechaniki i wytrzymałości materiałów, mechaniki gruntów, fundamentowania, budownictwa lądowego i wodnego. W swoim zakładzie organizował pracownię – laboratorium badania gruntów i skał. Wszechstronność Profesora przejawiała się między innymi w różnorodności prowadzonych zajęć dydaktycznych. Wykładał takie przedmioty, jak: geometria wykreślna, technologia przemysłu budowlanego, budownictwo ogólne i drewniane, mechanika gruntów, fundamentowanie, elementy budownictwa wodnego i lądowego. Za szczególnie istotne w tym początkowym okresie tworzenia się geologii inżynierskiej należy uznać pierwsze skrypty (jedne z pierwszych w Polsce), przeznaczone głównie dla studentów i geologów pracujących w przedsiębiorstwach, między innymi:

  • 1957 – „Obliczenia naprężeń, osiadań i stateczności zboczy”,
  • 1965 – „Parcie i odpór gruntu”,
  • 1977, 1985 – „Mechanika gruntów”.

Ostatni podręcznik („Mechanika gruntów”), podsumowujący dorobek Profesora, stanowi duże osiągnięcie naukowe. Został napisany oryginalnie, przejrzyście i zwięźle.  Przez wiele lat był niedoścignionym przykładem nowoczesnego podręcznika akademickiego. Należy podkreślić, że dużym uznaniem cieszył się jeszcze jeden podręcznik akademicki (wydany w 1991 roku we współautorstwie) pt. „Geologia i geotechnika dla inżynierów budownictwa”. Był on przeznaczony dla studentów wszystkich wydziałów budownictwa szkół politechnicznych i inżynierskich, dla studentów kierunku geologia inżynierska, a także dla inżynierów praktyków, którzy przeprowadzają badania geotechniczne na potrzeby szeroko pojmowanego budownictwa.

Profesor Zygmunt Glazer przez całe życie uczył innych, sam również kształcąc się, głównie podczas wykonywania kolejnych opracowań naukowo-badawczych, opinii, ekspertyz związanych z konkretnymi obiektami budowlanymi. Zdobywał  doświadczenie w czasie wielu wyjazdów na różne budowy, do kopalń odkrywkowych, na trasy kolejowe i autostradowe, składowiska. Liczne badania  terenowe i  obserwacje różnych awarii budowlanych stanowiły znakomitą szkołę z dziedziny geologii, geologii inżynierskiej, geotechniki i budownictwa.

Profesor nauczał studentów na uczelniach warszawskich: Uniwersytecie Warszawskim, Politechnice Warszawskiej i Szkole Głównej Planowania i Statystyki. Kierował osobiście 53 pracami magisterskimi. Był promotorem 11 prac doktorskich. W kierowanym przez Profesora zakładzie zostało ukończonych 5 rozpraw habilitacyjnych. Z tego grona 4 osoby otrzymały tytuły profesorów. Fotograficzne portrety doktorów-wychowanków zdobią ściany gabinetu Profesora do dzisiaj. W rankingach na najlepszego wykładowcę na Wydziale Geologii profesor zdobywał zawsze miejsca w czołówce, często pierwsze.

Niezwykle aktywną rolę odegrał Profesor w tworzeniu geologii inżynierskiej na Uniwersytecie Warszawskim. Można Go uznać za współtwórcę tzw. warszawskiej szkoły geologii inżynierskiej. Profesor jako wszechstronny inżynier, nauczyciel i badacz osiągnął znaczące wyniki naukowe głównie w zakresie mechaniki gruntów i geotechniki. Opublikował 59 artykułów i rozpraw.  Jest autorem 8 podręczników i skryptów. Jego prace dotyczą przede wszystkim:

  • zagadnień teoretycznych w mechanice gruntów,
  • zasad prognozowania procesów inżyniersko-geologicznych wywołanych gospodarczą działalnością człowieka,
  • problemów geotechnicznych podczas składowania odpadów antropogenicznych,
  • procesów i zjawisk geodynamicznych (w tym deformacji filtracyjnych, powierzchniowych ruchów masowych itp.),
  • zagadnień geoinżynierii środowiska.

Do najistotniejszych osiągnięć Profesora (poza wspomnianą „Mechaniką gruntów”) należy zaliczyć prace dotyczące:
zastosowania metody ścieżki obciążenia do badań gruntów,

  • roli spadku krytycznego w rozwoju sufozji zwietrzelin,
  • metod badań popiołów jako materiału konstrukcyjnego,
  • wpływu powierzchni nieciągłości na wytrzymałość gruntów i stateczność zboczy,
  • wpływu technologii składowania na kształtowanie się właściwości odpadów energetycznych i hutniczych,
  • współczynnika konsolidacji jako parametru do prognozowania przebiegu konsolidacji gruntów,
  • konsolidacji podłoża gruntowego przy zastosowaniu drenów piaskowych,
  • pełzania szkieletu gruntowego podczas konsolidacji,
  • osiadania powierzchni terenu wskutek głębokiego odwadniania,
  • dynamiki ruchów osuwiskowych w iłach trzeciorzędowych.

Osiągnięcia teoretyczno-poznawcze pozwalały Profesorowi na wykorzystywanie uzyskiwanych wyników w działalności praktycznej w wielu przedsięwzięiach inwestycyjnych.

Geografia tych przedsięwzięć jest niezwykle bogata. Prace dla tzw. gospodarki narodowej obejmują: zbiornik wodny w „Przeczycach”, zbiorniki: „Chęciny”, „Racibórz”, „Warszawa-Północ”, „Wyszogród”, jeziora mazurskie, osadniki poflotacyjne Kopalni Siarki w Machowie, stawy osadowe Zakładów Sodowych w Inowrocławiu, składowiska popiołów elektrowni: „Łaziska”, „Kozienice”, „Ostrołęka”, zbocza odkrywek Kopalni Siarki w Machowie i Kopalni Węgla Brunatnego „Bełchatów”, Skarpa Płocka, Centralna Magistrala Kolejowa (CMK), elektrownie szczytowo-pompowe: „Porębka-Żar” i „Młoty” oraz jeszcze wiele innych obiektów w całej Polsce. Profesor pracował w licznych zespołach konsultacyjnych, niektórym z nich przewodniczył. Z najważniejszych można wymienić: zespół doradców ds. geologii i odwadniania Kopalni Machów, zespół doradców ds. geologicznych przy budowie elektrowni Porębka-Żar, rada naukowo-techniczna ds. rewaloryzacji zespołu staromiejskiego i zabezpieczenia Skarpy Płockiej. Profesor konsultował prace projektowe zapór w: Dębem, Dobczycach, Czorsztynie, Młotach oraz posadowienie elektrowni w Rogowcu, kominów elektrowni Siekierki, Opole i Pruszków.

Profesor był wielokrotnie odznaczany i nagradzany. Do ważniejszych nagród i odznaczeń należą:

  • osiągnięcia z zakresu badań gruntów antropogenicznych zostały wpisane do Księgi Czynów i Osiągnięć Nauki Polskiej w 1973 r.,
  • nagrody za działalność dydaktyczno-naukową rektora UW w 1978 i 1981 oraz Nagroda Ministra Szkolnictwa Wyższego i Techniki w 1980 r.,
  • nagrody MNSzWiT za działalność na potrzeby gospodarki w 1974 i 1975.,
  • odznaczenia państwowe: 1952 Srebrny Krzyż Zasługi, 1973 Krzyż Kawalerski OCP, Medal Komisji Edukacji Narodowej, Zasłużony Nauczyciel PRL,
  • odznaki: Zasłużony dla Siarkopolu, Złota Odznaka Zasłużony dla Polskiej Geologii, Honorowa Odznaka Zasłużony Pracownik OBRTG, odznaka za zasługi dla woj. płockiego,
  • kilkanaście medali, między innymi: medale Budowniczy CMK, Uniwersytetu Warszawskiego, XXX lat KIZPS Siarkopol.

Osobną grupę medali i krzyży stanowią odznaczenia za działalność niepodległościową, a mianowicie: Medal Wojska (1948, Londyn), Krzyż Armii Krajowej (1971, Londyn), Warszawski Krzyż Powstańczy (1985), Krzyż Partyzancki (1992), Krzyż Armii Krajowej (1993 –  powtórnie), medal za Warszawę (1994), Odznaka Akcji Burza (1994), Odznaka Weterana Walk o Niepodległość (1995).

Profesor działa w licznych organizacjach naukowych i zawodowych. Do dzisiaj należy do IAEG (Międzynarodowej Asocjacji Geologii Inżynierskiej i Środowiska, od 1970) i do ISSMFF (Międzynarodowej Asocjacji Mechaniki Gruntów i Inżynierii Geotechnicznej, od 1959). W Naczelnej Organizacji Technicznej Profesor pracuje od 1948 roku, początkowo będąc członkiem PZITB, a od roku 1964 SITG. W latach 1964-1970 był prezesem Koła Zakładowego SITG przy Uniwersytecie Warszawskim. Za tę działalność w NOT otrzymał kilka odznaczeń. Od roku 1967 Profesor był członkiem Rady Naukowej OBRTG, pełniąc od 1991 funkcję przewodniczącego. W roku 1992 był członkiem założycielem AIP (Akademii Inżynierskiej w Polsce) oraz pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Rewizyjnej. Należy podkreślić działalność Profesora w Komisji Dokumentacji Geologiczno-Inżynierskiej przy Ministrze Środowiska, gdzie pełnił funkcję członka i zastępcy przewodniczącego oraz był członkiem i przewodniczącym Komisji Egzaminacyjnej do Uprawnień Geologiczno-Inżynierskich.

Już od 27 lat Profesor Zygmunt Glazer  przebywa na emeryturze. Przez te wszystkie lata odwiedza Wydział Geologii, przychodzi głównie do swojego Zakładu. Początkowo uczestniczył w pracach Zakładu (obecnie Zakład Geomechaniki), prowadząc  zlecone zajęcia dydaktyczne i  biorąc udział w recenzowaniu prac KBN oraz licznych publikacji. Do dziś  wspomaga Zakład oraz swych wychowanków profesorów swoim doświadczeniem i radami.
Profesor Zygmunt Glazer wniósł do szeroko pojętej geologii inżynierskiej (głównie do mechaniki gruntów i geotechniki) to, co najcenniejsze – dobrze wykształconą, fachową kadrę, trwałe wartości w postaci podręczników i prac oraz wymierny wkład w rozwiązywanie wielu praktycznych zagadnień.
Profesor – Antoni Kleczkowski rektor AGH (równolatek Profesora) na jubileusz 40-lecia pracy Prof. Zygmunta Glazera napisał „Niech starczy Mu energii i sił, by mógł się jak najdłużej przyczyniać do rozwoju geologii inżynierskiej, do praktycznego jej stosowania ku ogólnemu pożytkowi. By stawiając zawsze tak swoim partnerom w pracy, jak i sobie wysokie wymagania, mógł budować nadal zręby zaufania i porozumienia między naukami geologicznymi i techniką, na pograniczach różnych dyscyplin, na styku nauki z praktyką”.

Przyłączamy się do tych życzeń całym sercem. Pragniemy również dodać, że bez  Profesora Zygmunta Glazera nie bylibyśmy tymi, którymi jesteśmy.

Prof. dr hab. inż. Andrzej Drągowski,
Prof. dr hab. inż. Ryszard Kaczyński,
Prof. dr hab. inż. Joanna Pinińska