Prof. zw. dr hab. inż. Wojciech Wolski

Profesor Wojciech Wolski urodził się 27 sierpnia 1930 r. w Warszawie. Uczęszczał kolejno do szkół: Katolickiego Związku Polek (1936-1939), im. Mikołaja Reya (1939- 1944, tajne komplety), Liceum im. Tadeusza Reytana (1945-1948). W czasie okupacji był harcerzem Szarych Szeregów w drużynie „Gigantów“. W roku 1948 został przyjęty (z trudnościami w związku z inteligenckim pochodzeniem i brakiem przynależności do organizacji młodzieżowych) na Wydział Inżynierii Politechniki Warszawskiej. W lutym 1954 r. zdał egzamin magisterski na Wydziale Budownictwa Wodnego PW. Jeszcze w czasie studiów, w 1952 r. profesor Radzimir Piętkowski zaproponował Mu asystenturę w Katedrze Mechaniki Gruntów i Fundamentowania. Jednakże, po otrzymaniu negatywnej opinii czynników politycznych, nie mógł rozpocząć pracy na PW.

Stopień doktora nauk technicznych uzyskał w 1963 r. na podstawie rozprawy doktorskiej pt. „Odkształcenia miejscowe gliny pylastej w rdzeniu zapory spowodowane filtracją, w świetle badań modelowych”, przygotowanej pod kierunkiem profesora Radzimira Piętkowskiego, na Wydziale Inżynierii Budowlanej Politechniki Warszawskiej. Stopień naukowy doktora habilitowanego otrzymał w 1968 r. na podstawie dorobku naukowego i rozprawy habilitacyjnej pt. „Odporność gruntów spoistych pochodzenia fliszowego na działanie filtracji oraz ich stosowanie do budowy rdzeni zapór sypanych i narzutowych” na Wydziale Melioracji Wodnych SGGW. Tytuł profesora nadzwyczajnego otrzymał w 1976 r., a profesora zwyczajnego w 1985 r.

Profesor Wojciech Wolski pracę zawodową rozpoczął w roku 1949 jako praktykant w Państwowym Przedsiębiorstwie Robót Komunikacyjnych w Warszawie. Od 1950 r. pracował w Centralnym Biurze Studiów i Projektów Komunikacji, w Dziale Budowli Wodnych, który przekształcił się w Centralne Biuro Studiów i Projektów Budownictwa Wodnego „Hydroprojekt”. W „Hydroprojekcie” Profesor pracował do 1966 r. kolejno na stanowiskach starszego asystenta, projektanta, starszego projektanta i głównego specjalisty. Między innymi był głównym projektantem zapór Tresna i Przeczyce. W roku 1953 rozpoczął pracę na Wydziale Melioracji Wodnych SGGW, w Katedrze Gruntoznawstwa i Budownictwa Ziemnego, kierowanej przez profesora Władysława Kollisa (początkowo prowadząc ćwiczenia zlecone), w latach 1955-56 na stanowisku starszego asystenta, a od roku 1956 do 1968 adiunkta. W 1969 r. powołany został na stanowisko docenta, a w 1976 r. na stanowisko profesora.

Profesor Wojciech Wolski przez 45 lat pracował jako naukowiec i nauczyciel akademicki w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, pełniąc szereg odpowiedzialnych funkcji. W latach 1961-62, po śmierci prof. W. Kollisa pełnił obowiązki kierownika Katedry Gruntoznawstwa i Budownictwa Ziemnego, od 1976 r. kierownika Zakładu Geotechniki, utworzonego w ramach Instytutu Budownictwa Melioracyjnego i Rolniczego, a od 1982 r. kierownika Katedry Geotechniki. W latach 1970 – 1972, jako prodziekan Wydziału, pełnił funkcję seniora budowy nowej siedziby Wydziału Melioracji Wodnych na Ursynowie. W latach 1972 – 1978 przez dwie kadencje był dziekanem Wydziału. W latach 1978 – 1984, przez dwie kadencje był prorektorem SGGW ds. inwestycji i współpracy z zagranicą.

Działalność naukowa i zawodowa profesora Wojciecha Wolskiego koncentrowała się na modelowaniu zachowania się budowli hydrotechnicznych w okresie budowy i eksploatacji, rozwoju metodyki badań i doborze parametrów geotechnicznych na potrzeby projektowania, budowy i utrzymania budowli hydrotechnicznych i lądowych, bezpiecznym posadowieniu nasypów na podłożu słabo nośnym, fundamentowaniu budowli w trudnych warunkach geotechnicznych, monitorowaniu i ocenie stanu technicznego budowli wodnych i lądowych, bezpiecznym składowaniu odpadów komunalnych i przemysłowych oraz ocenie ich wpływu na środowisko.

Początkowe prace naukowo-badawcze Profesora poświęcone były ocenie odporności gruntów na działanie filtracji. Wyniki badań modelowych z zastosowaniem techniki radiograficznej i badań reologicznych właściwości gruntów, opublikowane w materiałach międzynarodowych konferencji w Montrealu (1964), Budapeszcie (1968), Paryżu (1968) i Kongresu Wielkich Zapór w Montrealu (1970) zostały przyjęte z uznaniem i wysoko ocenione przez środowisko geotechników. Dalsze badania i publikacje w tym zakresie, wydane w materiałach europejskich konferencji w Brighton (1979), Helsinkach (1983), Dublinie (1987), ugruntowały Jego pozycję światowej rangi geotechnika i hydrotechnika. Opracowane przez profesora Wojciecha Wolskiego kryteria doboru gruntów na filtry odwrotne znalazły zastosowanie przy projektowaniu takich budowli, jak zapory w Tresnej, Wiśle-Czarnej, Czorsztynie i Świnnej Porębie oraz jednej z zapór w Portugalii. Warto podkreślić, że kryteria te są nadal z powodzeniem wykorzystywane w praktyce.

Jednym z głównych kierunków działalności naukowej Profesora były prace badawcze związane z oceną stateczności i odkształceń zapór ziemnych. Był inicjatorem przeprowadzonych po raz pierwszy w Polsce badań modelowych w warunkach in situ, wykorzystanych w projektowaniu zapory w Tresnej. Prowadził prace nad udoskonaleniem metodyki badań parametrów wytrzymałościowych i ich doborem do analizy stateczności budowli ziemnych. Już w latach 70-tych kierował pracami zespołu nad wykorzystaniem metody elementów skończonych w analizie stateczności i odkształceń zapór ziemnych oraz podłoży betonowych budowli hydrotechnicznych.

Najbardziej intensywnie rozwijany w działalności naukowo-badawczej Profesora kierunek dotyczył badania właściwości i oceny zachowania się gruntów słabych. Pierwsze prace obejmowały opracowanie laboratoryjnej metody badania reologicznej granicy plastyczności gruntów słabo nośnych oraz metodyki laboratoryjnych i terenowych badań wytrzymałości na ścinanie gruntów organicznych. Wzrost zainteresowania posadowieniami budowli na słabo nośnym podłożu organicznym spowodował, że od początku lat 70-tych kierunek ten stał się najważniejszy w badaniach Katedry Geotechniki, prowadzonych m.in. na obiektach: Pakość, Krasnystaw, Wonieść, Wolsztyn, Jezioro Dąbie i Drużno. W latach 80-tych prowadzono najbardziej intensywne i kompleksowe badania na obiektach doświadczalnych w Białośliwiu i Antoninach, we współpracy z Wojewódzkim Zarządem Inwestycji Rolniczych w Pile i Szwedzkim Instytutem Geotechnicznym. Wspólne badania, odbyte staże naukowe i publikacje pozwoliły zespołowi kierowanemu przez profesora Wojciecha Wolskiego na rozwój naukowy i zawodowy oraz uzyskanie uznania na arenie międzynarodowej. Ukoronowaniem tej współpracy były wspólne publikacje – Raporty Szwedzkiego Instytutu Geotechnicznego Nr 32 i 36 oraz książka „Embankments on organic soils”, wydana w 1996 r. przez Wydawnictwo Elsevier, licznie cytowane w literaturze światowej.

Profesor Wojciech Wolski kierował pracami badawczymi prowadzonymi od 70-tych lat dla składowiska odpadów poflotacyjnych przemysłu miedziowego Żelazny Most. Kompleksowe badania laboratoryjne i terenowe dotyczyły zarówno gruntów naturalnych podłoża składowiska, jak i zgromadzonych w nim osadów. Celem niezwykle obszernej analizy wyników badań i obliczeń było określenie warunków dalszej eksploatacji składowiska i możliwości jego rozbudowy. Obecnie, jako Krajowy Ekspert Geotechniczny, profesor Wojciech Wolski koordynuje prace Zespołu Ekspertów Międzynarodowych, kierowanego przez prof. M. Jamiołkowskiego z Politechniki w Turynie. Prace te dotyczą wdrożenia “metody obserwacyjnej” na potrzeby bezpiecznego formowania nasypów składowiska Żelazny Most.

Ważnym etapem pracy naukowo-badawczej profesora Wojciecha Wolskiego było kierowanie pracami realizowanymi w ramach Centralnych Programów Badawczo-Rozwojowych, Problemów Węzłowych, Programów Rządowych oraz projektów badawczych i celowych Komitetu Badań Naukowych. Prace te dotyczyły m. in. „Opracowania zasad doboru parametrów gruntowych do obliczeń betonowych i ziemnych budowli wodnych”, „Standaryzacji badań i obliczeń geotechnicznych w budownictwie wodnym” i „Opracowania systemu oceny bezpieczeństwa i niezawodności ziemnych budowli piętrzących”. Pod kierunkiem Profesora zostały opracowane „Wytyczne badań geotechnicznych dla budownictwa wodnego” i „Wytyczne systemowej oceny stanu technicznego wałów przeciwpowodziowych z wykorzystaniem badań fotointerpretacyjnych, bioindykacyjnych, geofizycznych i geotechnicznych”.

Od początku pracy w SGGW profesor Wojciech Wolski prowadził działalność dydaktyczną obejmującą wykłady i ćwiczenia z przedmiotów: gruntoznawstwo, budownictwo ziemne, fundamentowanie, zbiorniki i zapory, drogi rolnicze. Profesor był inicjatorem i współorganizatorem specjalizacji dyplomowej „Melioracje terenów subtropikalnych”, uruchomionej od 1976 r. oraz powołanych w 1978 r. Stacjonarnych Studiów Doktoranckich. W wykładach Profesor wykorzystywał bogate własne doświadczenia projektowe i wykonawcze, zwłaszcza w zakresie budownictwa hydrotechnicznego. Był promotorem 15 rozpraw doktorskich (w tym 4 doktorantów z zagranicy) oraz kierował ponad 100 pracami magisterskimi. Opiniował kilkanaście rozpraw doktorskich i habilitacyjnych oraz wniosków o nadanie tytułu naukowego profesora.

Profesor Wojciech Wolski organizował lub współorganizował szereg konferencji. W 1973 r. zorganizował sesję naukową „Geotechnika w budownictwie wodno-melioracyjnym”, podczas której przedstawiono dorobek naukowo-badawczy przez Niego kierowanej Katedry Geotechniki. Był inicjatorem i głównym organizatorem sympozjum nt. „Nasypy na gruntach organicznych” w Poznaniu w 1977 r. Pod patronatem Polskiej Akademii Nauk zorganizował konferencje szkoleniowe nt. „Zastosowanie metody elementów skończonych w geotechnice” (Jabłonna, 1980) oraz „Badania i dobór parametrów geotechnicznych” (Jabłonna, 1985). Podsumowaniem doświadczeń krajowych przy budowie zapór ziemnych było seminarium zorganizowane przez Profesora nt. „Zagadnienia konstrukcyjno-budowlane zapór Czorsztyn i Klimkówka (1995). Ugruntowana pozycja Profesora Wojciecha Wolskiego jako światowej rangi geotechnika zaowocowała powierzeniem Mu zorganizowania Trzeciej Międzynarodowej Konferencji “Filters and Drainages in Geotechnical and Environmental Engineering, Geofilters 2000”, Warszawa, 2000 r.

Profesor Wojciech Wolski był konsultantem wielu obiektów hydrotechnicznych w kraju, m.in. zapór Goczałkowice, Wisła-Czarne, Koronowo, Dobromierz, Słup, Klimkówka, Czorsztyn, Świnna  Poręba,  Myczkowce,  Sosnówka i Chańcza. Projektował i konsultował realizację szeregu obiektów hydrotechnicznych i melioracyjnych za granicą, m.in. systemów nawodnieniowych Lower Tiger River, Mandali, Ranija, Abu Ghraib (Irak), stopni wodnych Amarach i Basrah (Irak), zapory Mavro Colymbos (Cypr), zapory na rzece Sittang (Birma), zapory Sejnane (Tunezja), zapory Keddara i systemu nawodnień Minna (Algieria), zapory Badush (Irak), zapory Acarenza (Włochy), elektrowni Homs (Libia) oraz zbiorników odpadów Kemerkoy (Turcja) i Nuraxi Figus (Włochy). Należy podkreślić, że w ramach prac dotyczących projektu Basrah, Profesor Wojciech Wolski wprowadził zastosowanie drenów pionowych (geodrenów) jako metody wzmocnienia podłoża. W roku 1970 Profesor odbył staż zagraniczny w ramach stypendium ONZ w US Bureau of Reclamation oraz w Waterways Experimental Station. W latach 1971-72, przez okres pół roku był ekspertem ONZ w Birmie. W ramach projektu zagospodarowania rzeki Sittang opracował raport dotyczący warunków fundamentowania dwóch zapór.

Profesor Wojciech Wolski prowadził wykłady jako „Visiting Professor” w Uniwersytecie w Jos (Nigeria, 1985), Politechnice w Turynie we Włoszech (1989), Uniwersytecie Major de San Simon (Boliwia, 1996). Wygłosił szereg odczytów na uczelniach zagranicznych w Ghent State University (Belgia), Technical University, Helsinki, Technical University, Tampere, Technical University, Oulu (Finlandia), McGill University (Kanada), Chalmers University, Göteborg, Technicka Hoghsholan, Stockholm (Szwecja), Purdue University (USA), Bogazici University, Istanbul Technical University, Middle East University (Turcja), Oxford University, Cardiff University (Wielka Brytania), Politecnico di Torino (Włochy) oraz w Swedish Geotechnical Institute (Szwecja) i Danish Geotechnical Institute (Dania).

Profesor Wojciech Wolski jest szczególnie cenionym i uznanym w kraju i za granicą specjalistą z zakresu geotechniki. W okresie 1975-1993 pełnił funkcję Sekretarza Naukowego Polskiego Komitetu Geotechniki, w okresie 1993 – 1996 Wiceprezydenta PKG, a od 2001 roku jest Honorowym Członkiem Polskiego Komitetu Geotechniki. W ramach działalności w Międzynarodowym Stowarzyszeniu Mechaniki Gruntów i Inżynierii Geotechnicznej aktywnie uczestniczył w pracach Komitetu Technicznego TC 5 i TC 31. Pełnił funkcję panelisty na międzynarodowych konferencjach w Brnie (1967), Moskwie (1973), Sztokholmie (1981) i Istambule (2001). Profesor brał udział w konferencjach międzynarodowych z zapraszanymi generalnymi referatami, m.in. w Brighton (1979), Helsinkach (1983), Dublinie (1987), Tallinie (1988), Bolton (Green’93) i Oslo (ICOLD 1995). Pełnił funkcję przewodniczącego sesji na międzynarodowych konferencjach w Helsinkach (1983), San Francisco (1985), Rio de Janeiro (1989), Florencji (1991) i Amsterdamie (1999), „lidera sesji dyskusyjnej” na konferencji w Pradze (2003) i członka Komitetu Naukowego na konferencjach w Karlsruhe (Geofilters 1992) i Montrealu (1996).

Profesor Wojciech Wolski prowadził bardzo aktywną działalność w różnych organizacjach naukowych i społecznych, pełniąc następujące funkcje:

Dorobek publikacyjny Profesora Wojciecha Wolskiego jest niezwykle bogaty. Obejmuje około 200 artykułów naukowych (w tym około 80 w języku angielskim), opublikowanych m.in. w Archiwum Hydrotechniki, Gospodarce Wodnej, Canadian Geotechnical Journal oraz w materiałach światowych i europejskich konferencji Mechaniki Gruntów i Inżynierii Geotechnicznej, jak również Kongresów Wielkich Zapór. Jest współautorem 12 książek i monografii.

W czerwcu 2006 r. w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie odbyła się jubileuszowa sesja naukowa poświęcona 50-leciu pracy naukowej i zawodowej Profesora Wojciecha Wolskiego. Z tej okazji została wydana monografia pt. „Geotechnika w hydrotechnice i budownictwie lądowym”.

Od 1992 r. Profesor Wojciech Wolski jest prezesem firmy GEOTEKO, Projekty i Konsultacje Geotechniczne Sp. z o.o. Najważniejsze prace wykonywane przez Geoteko pod kierownictwem Profesora Wojciecha Wolskiego dotyczą: budynków wysokich (m.in. Daewoo Center, Rondo ONZ, FIM Tower w Warszawie), składowisk odpadów komunalnych i przemysłowych (m.in. Radiowo, Łubna, Żelazny Most) oraz obiektów komunikacyjnych (m.in. autostrada A2 i A4, II linia metra w Warszawie). Dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno-inżynierskie dla II linii metra w Warszawie wykonywane były przez Konsorcjum Geoteko – SGGW Katedra Geoinżynierii – Geoprojekt.

Obecnie – poza pracą zawodową – pracuje społecznie: jest przewodniczącym Zarządu Głównego Stowarzyszenia Szarych Szeregów oraz członkiem Społecznego Komitetu Opieki nad grobami poległych Żołnierzy Batalionu „Zośka”.

Profesor Wojciech Wolski został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1997), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1976), Krzyżem Armii Krajowej (1993), Medalem za Warszawę (1995), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1981) i Złotym Krzyżem Zasługi (1963).

Z okazji zbliżającego się jubileuszu 80-lecia urodzin w imieniu wychowanków i współpracowników wyrażam słowa uznania i wdzięczności za wielki osobisty wkład Pana Profesora w budowaniu pozycji geotechniki w środowisku naukowym i inżynierskim w kraju i zagranicą. Składamy Panu Profesorowi najserdeczniejsze życzenia zdrowia i dużo sił do realizacji dalszych zamierzeń oraz spełnienia wszystkich pragnień osobistych.

Prof. dr hab. inż. Zbigniew Lechowicz
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie