Prof. dr hab. inż. Stanisław Jan Pisarczyk

Stanisław PisarczykProf. dr hab. inż. Stanisław Jan Pisarczyk urodził się w 23 marca 1937 roku w Przewłoce koło Tomaszowa Lubelskiego. W roku 1951 ukończył szkołę podstawową, a w roku 1955 – Liceum Ogólnokształcące im. Bartosza Głowackiego w Tomaszowie Lubelskim. Studia rozpoczął w roku 1955 na Wydziale Budownictwa Przemysłowego Politechniki Warszawskiej, które ukończył w roku 1961 na nowo powstałym Wydziale Inżynierii Budowlanej, uzyskując dyplom magistra inżyniera budownictwa lądowego. Już podczas studiów rozpoczął zgłębianie wiedzy z zakresu mechaniki gruntów i fundamentowania, wykonując pod kierunkiem profesora Zenona Wiłuna pracę dyplomową „Wytrzymałość gruntów spoistych na ścinanie, oznaczana w aparacie trójosiowym, w zależności od wilgotności i konsolidacji”. Jeszcze przed obroną pracy dyplomowej został zatrudniony na Wydziale Inżynierii Sanitarnej i Wodnej Politechniki Warszawskiej w kierowanej przez profesora Z. Wiłuna Katedrze Geotechniki na stanowisku technika, a po obronie pracy dyplomowej – kolejno na stanowiskach inżyniera stażysty, asystenta i starszego asystenta.

Stopień doktora nauk technicznych prof. Stanisław Pisarczyk uzyskał w roku 1971 na podstawie rozprawy doktorskiej „Cechy fizykomechaniczne gruntów gruboziarnistych niektórych dolin rzek górskich” przygotowanej pod kierunkiem profesora Z. Wiłuna, obronionej z wyróżnieniem na Wydziale Inżynierii Sanitarnej i Wodnej Politechniki Warszawskiej. Praca została nagrodzona przez Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki (nagroda indywidualna III stopnia).

W roku 1974 Profesor został ponownie nagrodzony za osiągnięcia w dziedzinie badań naukowych dotyczących gruntów gruboziarnistych z punktu widzenia ich przydatności do budowy zapór ziemnych. Otrzymał nagrodę zespołową II stopnia Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki.

Stopień doktora habilitowanego nauk technicznych otrzymał w roku 1978 na podstawie dorobku naukowego i rozprawy habilitacyjnej „Zagęszczalność gruntów gruboziarnistych i kamienistych”. Kolokwium habilitacyjne odbyło się przed Radą Wydziału Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej. Tytuł profesora nauk technicznych Stanisław Pisarczyk uzyskał w 1996 roku.

Po reorganizacji w Politechnice Warszawskiej i obronie pracy doktorskiej prof. Stanisław Pisarczyk pracował w Zakładzie Geotechniki i Budowli Podziemnych Instytutu Dróg i Mostów na Wydziale Inżynierii Lądowej na stanowisku adiunkta (w latach 1970-1979), a po uzyskaniu stopnia doktora habilitowanego – na stanowiskach docenta (1979-1991) oraz profesora nadzwyczajnego (od 1991). Od roku 1992 prof. Stanisław Pisarczyk związany jest z Wydziałem Inżynierii Środowiska, pracując w Zakładzie Budownictwa Wodnego Instytutu Zaopatrzenia w Wodę i Budownictwa Wodnego, którym kieruje w latach 1992-2006. W roku 2003 Profesor obejmuje w Politechnice Warszawskiej stanowisko profesora zwyczajnego. Przez dwie kadencje pełni na Wydziale funkcję prodziekana ds. nauczania.

Od początku pracy w Politechnice Warszawskiej prof. Stanisław Pisarczyk prowadzi wykłady z przedmiotów: mechanika gruntów, skał i fundamentowanie; podstawy fundamentowania; hydrologia i geotechnika, a także wykłady i ćwiczenia z przedmiotów: mechanika gruntów i fundamentowanie, geotechnika w inżynierii sanitarnej i wodnej, gruntoznawstwo, realizacja obiektów hydrotechnicznych oraz podstawy geologii i geotechniki.

Profesor Stanisław Pisarczyk, oprócz pracy w Politechnice Warszawskiej, był zatrudniony również w Biurze Projektowo-Technologicznym Przemysłu Motoryzacyjnego „Motoprojekt” na stanowisku głównego specjalisty ds. geotechniki (1973-1976), a także w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej na stanowisku starszego i głównego specjalisty (1983-1985 oraz 1995-1997).

W czasie pracy w Politechnice Warszawskiej Profesor bierze udział w pracach w ramach problemów węzłowych, programów rządowych, projektów naukowo-badawczych własnych KBN oraz projektów naukowo-badawczych własnych i prac statutowych Politechniki Warszawskiej, a także w pracach badawczych i usługowych na zlecenie przemysłu. Jest autorem i współautorem około 200 publikacji w wydawnictwach recenzowanych i referatów konferencyjnych oraz ponad 240 opracowań naukowo-badawczych, projektów, ekspertyz, opinii oraz dokumentacji geotechnicznych i geologiczno-inżynierskich. Na oddzielną uwagę zasługuje działalność publikacyjna Profesora w zakresie wydawnictw zwartych, często wielokrotnie wznawianych. Jest autorem bądź współautorem:

czterech monografii (Wydawnictwo Politechniki Warszawskiej i Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej),

dwóch podręczników akademickich (Wydawnictwo Naukowe PWN i Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej),

czterech podręczników dla technikum (Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne),

ośmiu skryptów akademickich (Wydawnictwo Politechniki Warszawskiej i Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej),

trzech poradników inżynierskich (m. in. Wydawnictwo Arkady).

Za publikację zespołową „Warunki techniczne wykonania i odbioru zbiorników betonowych oczyszczalni wody i ścieków”, wydaną przez Wydawnictwo Instalator Polski sp. z o.o. Profesor otrzymuje wyróżnienie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Profesor Stanisław Pisarczyk jest promotorem w 7 zakończonych przewodach doktorskich (dwóch doktorów uzyskało stopień doktora habilitowanego) oraz ponad 70 prac dyplomowych. Recenzował 15 rozpraw doktorskich, 3 rozprawy habilitacyjne oraz 5 wniosków o nadanie tytułu naukowego profesora i wniosków awansowych na stanowiska docenta i profesora, a także wykonał ponad 100 recenzji wydawniczych skryptów i artykułów naukowych.

Tematyka działalności naukowo-badawczej i inżynierskiej Profesora Stanisława Pisarczyka obejmuje:

właściwości gruntów gruboziarnistych i kamienistych oraz ich badanie w aparatach wielkowymiarowych;

zagęszczalność gruntów i metody kontroli jakości robót ziemnych;

budowle hydrotechniczne – ocena bezpieczeństwa i stanu technicznego;

zagadnienia geotechniki środowiska w zakresie składowania i wykorzystania odpadów;

ulepszanie gruntów i modyfikacja podłoża gruntowego.

Profesor Stanisław Pisarczyk prowadził badania nad właściwościami fizyczno-mechanicznymi gruntów gruboziarnistych i kamienistych oraz ich przydatnością do budowy nasypów budowli hydrotechnicznych. Zwieńczeniem tych zainteresowań była rozprawa doktorska. Badanie gruntów gruboziarnistych i kamienistych wymaga stosowania specjalnej aparatury badawczej, średnio- lub wielkowymiarowej. Profesor, pracując pod kierunkiem profesora Z. Wiłuna, był pomysłodawcą konstrukcji aparatów wielkowymiarowych, które zaprojektowano i wykonano w Katedrze Geotechniki na Wydziale Inżynierii Sanitarnej i Wodnej Politechniki Warszawskiej. W latach sześćdziesiątych XX wieku po raz pierwszy w Polsce wielkowymiarowy edometr zastosowano do badania gruntów fliszowych przewidzianych do wbudowania w zaporę Wisła-Czarne. W następnych latach skonstruowano wielkowymiarowy aparat bezpośredniego ścinania, wielkowymiarowy aparat trójosiowego ściskania, wielkowymiarowy aparat do zagęszczania dynamicznego typu Proctora oraz wielkowymiarowy aparat do badania przepuszczalności gruntów. Nowo powstała wielkowymiarowa aparatura pozwoliła na rozpoznanie właściwości mechanicznych i filtracyjnych zagęszczanych gruntów gruboziarnistych i kamienistych. Profesor Stanisław Pisarczyk stworzył metodykę badań parametrów mechanicznych i filtracyjnych zagęszczanych gruntów gruboziarnistych i kamienistych. Laboratorium polowe, kierowane przez Profesora, przebadało złoża o różnym pochodzeniu, składzie litologicznym, uziarnieniu i kształcie ziaren, wytypowane do budowy zapór ziemnych i obwałowań w dolinie Dunajca (Kojsówka, Frydman, Sromowce Wyżne, Niedzica, Jazowsko, Maniowy, Harcygrunt), złoża do budowy zapory w Tresnej na Sole i w Słupie na Nysie Szalonej, a także złoża do budowy nasypu zapory ziemnej w Wiśle-Czarnem na rzece Wiśle (Biała Wisełka), w Dobczycach na Rabie, w Głębinowie na Nysie Kłodzkiej i na Ropie w Klimkówce.

Profesor Stanisław Pisarczyk prowadził także badania nad przydatnością gruntów gruboziarnistych i kamienistych do budowy nasypów komunikacyjnych. Przeprowadził obszerne badania nad zagęszczalnością gruntów gruboziarnistych i kamienistych za pomocą metody ubijania, wibracji i obciążeń statycznych. Wyniki badań pozwoliły na dobór sprzętu zagęszczającego, a także na określenie wpływu cech fizycznych badanych gruntów na ich parametry zagęszczalności. Ustalił metodykę badań zagęszczenia gruntów dla każdej z metod badania oraz opracował skuteczne metody kontroli jakości zagęszczenia nasypu w zależności od rodzaju zagęszczanego gruntu. Zarówno zagęszczanie, jak i kontrola zagęszczenia gruntów gruboziarnistych i kamienistych wymagały prototypowych aparatów wielkowymiarowych do badań laboratoryjnych i terenowych. Do określenia ciężaru objętościowego gruntu nasypowego Profesor zaproponował stosowanie aparatu membranowego (przeponowego) własnej konstrukcji, umożliwiającego badanie wykopów o pojemności około 70 dm3. Badania zagęszczalności gruntów gruboziarnistych i kamienistych zaowocowały rozprawą habilitacyjną.  Z tematyką zagęszczalności gruntów i kontrolą jakości zagęszczenia są również związane: uzyskany patent na wilgotnościomierz pojemnościowy, służący do oznaczenia wilgotności podłoża gruntowego (grunty niespoiste i spoiste) oraz ustalenie tzw. wzoru Pisarczyka, powszechnie stosowanego w praktyce wznoszenia nasypów. Wzór określa zależność korelacyjną pomiędzy stopniem i wskaźnikiem zagęszczenia i może być stosowany do gruntów niespoistych drobno- i gruboziarnistych.

Z tematyką budowy nasypów budowli hydrotechnicznych są ściśle związane: ustalenie metodyki badań i badania gruntów przewidzianych do wbudowania w nasypy budowli hydrotechnicznych, nadzory prowadzone przez Profesora nad wykonaniem robót hydrotechnicznych, czy oceny bezpieczeństwa i stanu technicznego zapór, zbiorników, śluz i wałów przeciwpowodziowych.

Dużą część dorobku naukowo-badawczego Profesora stanowią prace dotyczące zagadnień geotechniki środowiska w zakresie składowania i wykorzystania odpadów przemysłowych i komunalnych oraz ochrony środowiska gruntowo-wodnego w otoczeniu składowiska. W pracach Profesora można odnaleźć wyniki badań właściwości geotechnicznych oraz oceny przydatności odpadów z hałd hutniczych, odpadów powęglowych, odpadów energetycznych, czy ostatnio osadów z dekarbonizacji wody. Z tą tematyką powiązane są analizy przyczyn i metody prognozowania awarii i katastrof osadników odpadów przemysłowych, analizy wpływu zanieczyszczeń pochodzących z osadników przemysłowych na wody powierzchniowe i gruntowe, a także koncepcje i projekty składowisk odpadów i ich rozbudowy oraz nadzory naukowo-techniczne nad składowiskami.

Ważną grupą tematyczną zainteresowań Profesora jest ulepszanie gruntów i modyfikacja podłoża gruntowego. Profesor Stanisław Pisarczyk przeprowadził liczne badania wzmocnienia gruntów przetworzonymi odpadami z tworzyw sztucznych lub gumy oraz badania nad możliwością zastosowania ich w nasypach drogowych, czy obwałowaniach rzek i zbiorników wodnych. Do tej tematyki można zaliczyć również udział w uzyskaniu patentu sondy obrotowej do badania wytrzymałości gruntu jako urządzenia do oceny słabo nośnego podłoża gruntowego, czy świadectwa racjonalizatorskiego (1979 rok) dotyczącego projektu zmiany technologii i sposobu wykonania makroniwelacji na wzmocnienie podłoża za pomocą pali piaskowych.

W roku 2007 odbyło się na Wydziale Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej jubileuszowe seminarium naukowe poświęcone 70-leciu Profesora, w którym uczestniczyli również Jego wychowankowie, koledzy i przyjaciele. Wydana z tej okazji monografia „Gruntowe materiały budowlane w inżynierii lądowej i wodnej” przywołuje tematykę badawczą Profesora. Jubileusz był doskonałą okazją do podsumowania znacznego wkładu Profesora wniesionego w rozwój polskiej geotechniki.

Profesor jest członkiem Polskiego Komitetu Geotechniki i Międzynarodowego Stowarzyszenia Mechaniki Gruntów i Inżynierii Geotechnicznej (ISSMGE) od 1967 roku, Sekcji Konstrukcji Hydrotechnicznych KILiW PAN od 1987 roku – od 2007 roku Profesor jest członkiem honorowym Sekcji, a także Sekcji Geotechniki KILiW PAN od 1990 roku, w której w latach 1993-1999 pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego. Profesor posiada Certyfikat Polskiego Komitetu Geotechniki, uprawnienia geologiczne CUG do ustalania warunków geologiczno-inżynierskich, uprawnienia budowlane w specjalności drogowej oraz uprawnienia rzeczoznawcy SITK do rozwiązywania zagadnień geotechnicznych.

Profesor Stanisław Pisarczyk został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi w 1981 roku i Medalem Komisji Edukacji Narodowej w 2001 roku. Za udział w kształceniu kadr Wydziału Budownictwa i Inżynierii Środowiska Politechniki Białostockiej otrzymał w 1998 roku Odznakę Zasłużony dla Politechniki Białostockiej.

W roku 2010 Profesor Stanisław Pisarczyk przeszedł całkowicie na emeryturę. Nadal jest aktywny zawodowo, życzliwie służy radą młodszym kolegom, wykonuje ekspertyzy, pisze i recenzuje. Do druku został złożony następny podręcznik akademicki Profesora „Zarys fundamentowania dla inżynierów budownictwa wodnego”. Dopełni on imponującą listę publikacji książkowych Profesora i na pewno będzie cieszył się podobną estymą jak wcześniejsze pozycje. Kolejne roczniki inżynierów budownictwa i inżynierii środowiska będą się kształcić na książkach Profesora.

W imieniu wychowanków i współpracowników Pana Profesora chciałabym przekazać słowa uznania i wdzięczności za całość Pana dokonań i serdeczność jaką nas Pan otaczał. Życzymy Panu Profesorowi wielu dalszych lat w zdrowiu i w pełni sił twórczych.

Dr hab. inż. Katarzyna Zabielska-Adamska, prof. PB
Politechnika Białostocka