Dr hab. inż. Hanna Barbara Suchnicka, prof. PWr – należy do grupy pracowników, którzy rozpoczęli pracę w Katedrze Fundamentowania Politechniki Wrocławskiej w 10 lat po jej zorganizowaniu przez prof. Igora Kisiela i współpracujących z nim – późniejszych profesorów – S. Dmitruka oraz Z. Szafrana. Właśnie w tym czasie nawiązana została ścisła współpraca Katedry z Kombinatem Paliwowo-Energetycznym Turów, a dokładniej – zespołem kierującym w reaktywowanej kopalni odkrywkowej. Problemy jakie tam wystąpiły, dotyczące zagadnień geotechnicznych i wymagające rozwiązania, stanowiły istną kopalnię nowych zagadnień, wykraczających poza klasyczną mechanikę gruntów ze względu na wielkość obciążeń, różnorodność materiału tworzącego obiekt (budowlę) i oczywiście długi okres eksploatacji. Ten właśnie element przyczynił się do zainteresowania zespołu Katedry nową dziedziną nauki, jaką wówczas była reologia. Pionierskie prace, jakie podjęto, dotyczyły zarówno zagadnień teoretycznych, doświadczalnictwa, jak i dydaktyki oraz sprawiły, że ośrodek stał się wiodącym w tej dziedzinie w kraju. Prace dotyczyły przede wszystkim rozpoznania problematyki, określenia właściwości gruntów tworzących górotwór oraz oceny wpływu budowy odkrywki na zmianę właściwości i zachowanie się gruntów. Istotny udział w tych pracach miała prof. H. Suchnicka.
Prof. Hanna Barbara Suchnicka urodziła się 1 stycznia 1939 r. w Warszawie, w rodzinie inteligenckiej. Po tragicznych latach wojennych znalazła się z rodziną na Ziemiach Odzyskanych. Szkołę podstawową, podobnie jak liceum ogólnokształcące, kończyła już we Wrocławiu. W 1956 rozpoczęła studia na Wydziale Budownictwa Lądowego Politechniki Wrocławskiej, jako specjalizację wybrała konstrukcje inżynierskie. Tematem pracy dyplomowej, wykonanej pod kierunkiem prof. S. Dmitruka, było posadowienie stacji napędowej przenośnika taśmowego. Egzamin dyplomowy, z wynikiem bardzo dobrym, zdała w 1962 r. i uzyskała tytuł mgr inż. budownictwa lądowego.
Bezpośrednio po otrzymaniu dyplomu rozpoczęła pracę w Katedrze Fundamentowania, początkowo jako stażystka, a po roku asystentka i starsza asystentka. Jak już wspomniano, od samego początku prof. Suchnicka zapoznawała się z nową (nie tylko dla niej, ale i bardziej doświadczonych pracowników Katedry) problematyką dotyczącą geotechniki w górnictwie odkrywkowym. Uczestniczyła, a w latach siedemdziesiątych ubiegłego stulecia kierowała prowadzonymi, wówczas już w Instytucie Geotechniki, badaniami. Były to prace doświadczalne, a ich celem było rozpoznanie podstawowych właściwości i zachowania się gruntu w nietypowych – dla klasycznej mechaniki gruntów – warunkach (wstępne odwodnienie, duże ciśnienia, ogromna niejednorodność, losowe zaburzenia struktury). Nowością były badania cech reologicznych. Rezultatem prowadzonych w tym okresie prac była rozprawa doktorska, która dotyczyła wpływu historii obciążenia na wytrzymałość gruntów spoistych, obroniona w roku 1969. W 1970 r. prof. Suchnicka zatrudniona została na stanowisku adiunkta.
Badania prowadzone w latach siedemdzisiątych, które dotyczyły roli czasu i drogi wymuszenia w przebiegu procesu dynamicznego oraz możliwości modelowania tych czynników w warunkach laboratoryjnych pozwoliły na zgromadzenie odpowiednio bogatego materiału oraz doświadczenia, by można było podjąć próbę teoretycznych uogólnień. Rozważano możliwości i ograniczenia klasycznej mechaniki gruntów w przypadku zadań dotyczących górnictwa odkrywkowego. Prof. Suchnicka wspólnie z prof. S. Dmitrukiem i prof. B. Lysikiem zaproponowali autorski model matematyczny (DLS), który odwzorowywał cechy gruntu spoistego, prekonsolidowanego. Nowym elementem było wprowadzenie do równania wielkości wymiarowych opisujących udział w procesie dwu argumentów łącznie: wymuszenia – w postaci naprężenia i czasu. Trudności wykorzystania tego opisu w praktyce inżynierskiej skłoniły prof. Suchnicką do nieco innego spojrzenia na zagadnienie. Odstępując od dyskutowanego wówczas rozwiązania, zaproponowała oryginalne rozwiązanie – w zakresie odwzorowania cech materiałowych – przy zachowaniu klasycznych dla termodynamiki procedur obliczeniowych. Przemyślenia te i wynikające z nich ustalenia przedstawiła w roku 1979 w monografii stanowiącej rozprawę habilitacyjną o tytule: Problemy określania wytrzymałości gruntów. Potwierdzeniem oryginalności zaproponowanego rozwiązania było przyjęcie tej rozprawy i nadanie prof. Suchnickiej w roku 1980 tytułu docenta. W tym też roku została zatrudniona na takim samym stanowisku.
Równolegle z pracami doświadczalnymi prof. Suchnicka zajmowała się problemami teoretycznymi. Między innymi dotyczyły one rozwiązań skomplikowanych zadań – na pograniczu mechaniki gruntów i mechaniki. Do nich zaliczyć można: identyfikację oporów kopania na podstawie modeli globalnych (lub modeli obiektu), z wykorzystaniem analizy wymiarowej i procedur stosowanych w cybernetyce. I w tym przypadku badania znalazły praktyczne zastosowanie, czego świadectwem była kierowana przez prof. H. Suchnicką rozprawa doktorska przedstawiona przez Mothaffa Al. Yousifa (1988). Dotyczyła ona oceny osiadania podłoża przy obciążeniu go pojazdem gąsienicowym. Kolejnym przykładem wykorzystania badań modelowych do celów praktycznych była propozycja szacowania oporów kopania.
Poza badaniami gruntów o naturalnej strukturze, efektem czego było opracowanie zaleceń dotyczących sposobu ustalania wartości parametrów obliczeniowych, w przypadku obiektów górniczych, prof. Suchnicka wraz z zespołem zajmowała się badaniami materiałów o zniszczonej strukturze, to jest gruntów zwałowych i odpadów technologicznych (głównie osadów poflotacyjnych). Biorąc pod uwagę wyniki wcześniejszych badań prof. S. Dmitruka dotyczące gruntu zwałowego, prof. Suchnicka skupiła się na celowości takich badań w warunkach laboratoryjnych (na małych próbkach). Zaproponowała sposób postępowania pozwalający na przybliżoną ocenę charakterystyk wytrzymałościowych takich materiałów na podstawie znajomości cech materiału w warunkach naturalnych.
Inne nietypowe zagadnienie jakiego badaniem zajęła się prof. Suchnicka dotyczyło rozpoznania wytrzymałości gruntów w strefach kontaktów sedymentacyjnych oraz strukturalnych. Miało to ogromne praktyczne znaczenie, przede wszystkim w górnictwie odkrywkowym, ponieważ właśnie tam z reguły najszybciej dochodzi do utraty stateczności inicjującej ruchy masowe gruntu. Podobne zagrożenie powodować może anizotropia gruntu, jak też niejednorodność wytężenia materiału w potencjalnej strefie poślizgu. Tym problemem zajmowała się również prof. Suchnicka. Zagadnienia te rozpatrywane były w związku z prośbami, jakie kierowali praktycy do Zakładu, w kwestii konsultacji naukowej i badań specjalistycznych, jeżeli chodzi o analizę stateczności skarp i zboczy głębokich wykopów. Należy bowiem dodać, że prof. Suchnicka od samego początku łączyła zainteresowania naukowe z zastosowaniami praktycznymi.
Wieloletnie prace badawcze dotyczące zwykle nietypowych właściwości i zachowania się gruntów spoistych w sąsiedztwie pokładów węgla brunatnego pozwoliły stać się prof. Suchnickiej specjalistką w tej dziedzinie i proponować oryginalne interpretacje wyników badań jeżeli chodzi o dobór wartości charakterystycznych parametrów z uwzględnieniem złożonych warunków wymuszenia (np. wytrzymałość trwała).
Zdobyte przez prof. Suchnicką doświadczenie dotyczące właściwości i zachowania się gruntów tworzących górotwór (oraz ilościowych ocen charakterystyk materiałowych) umożliwiły zajęcie się numerycznym modelowaniem zachowania się górotworu w warunkach dużych odprężeń. Prace te były prowadzone wspólnie z dr H. Konderlą i współpracy w zakresie metody obliczeniowej MEB – prof. P. Konderli. Analizowano zasadność modelu ciała sprężystego przy opisie stanu naprężenia i odkształcenia wywołanego głębokim wykopem, jak też ocenę stateczności – po nałożeniu ograniczenia na materiał w postaci warunku granicznego.
Zagrożenie osuwiskowe w rejonie zbocza zachodniego w KWB Turów w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku było okazją do przeprowadzenia obliczeń sprawdzających; wykorzystano w tym celu zmodyfikowaną metodę Janbu.
Prof. Suchnicka dużą uwagę zwracała na dobór wartości charakterystyk materiałowych ze względu na ich wpływ na wyniki prognoz numerycznych. Była zdania, że przy tak złożonych warunkach co do cech górotworu wciąż niezbędne są prace o charakterze badawczym. Świadomość, jak niedokładne mogą być prognozy oparte na wynikach standardowych procedur badawczych i w jak dużym stopniu zależy to od kompetencji programującego badania i ich interpretatora powodowała, że Prof. Suchnicka kilkakrotnie zwracała na to uwagę, szczególnie w ostatnim okresie. Co więcej, wskazywała na sposób postępowania, by można było zminimalizować ewentualne błędy.
W latach dziewięćdziesiątychych ubiegłego stulecia prof. Suchnicka skoncentrowała się w pracy na przeanalizowaniu i podsumowaniu dotychczasowych osiągnięć i ustaleń. W wyniku tego powstały, ale i są prowadzone prace podsumowujące pewne etapy rozpoznania, jak też nastąpiło wykrystalizowanie poglądu dotyczących kierunków dalszych niezbędnych badań, a mianowicie:
- skoncentrowania się na rozpoznaniu cech i zachowań górotworu w strefach nieciągłości strukturalnych,
- ustalenia znaczenia do identyfikacji materiału aparatury badawczej – w przypadku badań gruntów o cechach anizotropowych,
- rozpoznania pierwotnego stanu – dotyczącego naprężenia i ciśnienia wody w górotworze.
Przez cały okres pracy zawodowej współuczestniczyła w rozwiązywaniu problemów dotyczących gospodarki narodowej. Wymiernym rezultatem prowadzonych przez prof. Suchnicką prac na rzecz przemysłu było opracowanie (wspólnie z prof. S. Dmitrukiem) normy branżowej: BN-82/0403-02 Górnictwo Odkrywkowe. Badania laboratoryjne wytrzymałościowych właściwości gruntów dla potrzeb projektowania kopalń odkrywkowych. Wytyczne wykonywania. Innym osiągnięciem było uwzględnienie Jej uwag w Projekcie Wytycznych dotyczących zagospodarowania odpadów stałych w górnictwie, przygotowanego przez Światową Organizację Zdrowia przy ONZ pod redakcją R. K. Taylora (Manual on Solid Waste Management – Chapter on Mining Industries Waste Manamegent).
Prof. Suchnicka była konsultantem naukowym badań wykonywanych w przemyśle przez Przedsiębiorstwo Geologiczne we Wrocławiu – PROXIMA S.A.
Brała wielokrotnie udział w konferencjach krajowych oraz zagranicznych, prezentując na nich swoje prace.
Odbyła dwa, krótkoterminowe staże naukowe w: Wielkiej Brytanii (Birmingham) – rok 1976 i Belgii (Bruksela, Liège i Gandawa) – rok 1982.
Na zlecenie Komitetu Badań Naukowych opracowywała recenzje dotyczące naukowej oceny prac do realizacji w ramach grantów lub innych fundacji. Oceniała też prace na stopnie naukowe.
Osiągnięcia naukowo-badawcze Prof. Suchnickiej dokumentuje około100 publikacji i kilkadziesiąt opracowań naukowo-badawczych (niepublikowane). Jest współautorką dwóch skryptów, z których jeden był nawet przygotowany do wydania jako podręcznik, do czego nie doszło z racji załamania się rynku w latach osiemdziesiątych ubiegłego stulecia.
O pozycji naukowej Prof. Suchnickiej świadczą zaproszenia do wygłoszenia zamawianego referatu na Ogólnokrajową Konferencję Mechaniki Gruntów i Fundamentowania.
Pracując na Uczelni prof. Suchnicka, nie tylko uczestniczyła w różnych formach dydaktycznych, ale też prowadziła zajęcia z różnych przedmiotów i na różnych wydziałach. Początkowo były to ćwiczenia audytoryjne, projektowe i laboratoryjne z mechaniki gruntów, fundamentowania i reologii gruntów na wydziałach Budownictwa Lądowego i Górnictwa. Ponadto, prowadziła zajęcia seminaryjne dla specjalności budownictwo podziemne i geotechnika, jak również kierowała dyplomami. Przygotowywała plany organizacji laboratoriów mechaniki gruntów na filiach Uczelni.
Prof. Suchnicka uczestniczyła w organizowanych przez Instytut studiach podyplomowych dla inżynierów budowlanych jak i górników, proponując do nich programy z zakresu geotechniki.
Inną działalnością dydaktyczną było podjęcie się zajęć dydaktycznych i opracowanie programów wykładów i ćwiczeń laboratoryjnych dla studentów Uniwersytetu Wrocławskiego – Wydziału Geografii Uczestniczyła również przy tworzeniu programu zajęć dla studentów z Francji.
Prof. Suchnicka niestrudzenie brała udział w pracach wynikających z reorganizacji procesu dydaktycznego, opracowując nowe programy wykładów i zajęć praktycznych na kierunkach Budownictwo i Górnictwo. Była inicjatorką w zakresie geoinżynierii przy ustaleniu treści i programów na specjalności Geoinżynieria na Wydziale Górnictwa.
Na zaproszenie dziekana Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie podjęła pracę na tej Uczelni (przez okres jednego roku), gdzie prowadziła zajęcia z przedmiotu mechanika gruntów i fundamentowanie. Przyczyniła się do powołania tam specjalności geotechnika oraz wspomagała realizowane tam prace dyplomowe oraz na stopień doktora.
Na uwagę zasługuje aktywność prof. Suchnickiej w Towarzystwach i Organizacjach Naukowych, była lub jest: Członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Mechaniki Gruntów i Fundamentowania (ISSMFE) – od 1976 r., Przedstawicielem PKG w Komitecie Technicznym No 4 (Earthquake Geotechnical Engineering ISSMGE) od 2002 r. i w stowarzyszeniach polskich, jak NOT (do 1982 r.), Sekcji Mechaniki Gruntów i Skał oraz Fundamentowania (obecnie Sekcji Geotechniki i Infrastruktury Podziemnej) przy Polskiej Akademii Nauk, Wydział IV Nauk technicznych, Komitet Inżynierii Lądowej i Wodnej (1987‑2010), Komisji Budownictwa i Mechaniki przy Polskiej Akademii Nauk, Oddział we Wrocławiu (od 1993 r.), Polskiego Towarzystwa Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej (PTMTS) (od 1965 r.), gdzie pełniła różne funkcje, np. sekretarz zarządu (przez 2 kadencje), członek zarządu (1 kadencja) i przewodnicząca Komisji Rewizyjnej (od 1998 r.).
Pracując w Politechnice Wrocławskiej, profesor pełniła liczne funkcje. Z ważniejszych należy wymienić:
- sekretarz nowopowstałego czasopisma „Studia Geotechnika” w latach1970-1981,
- zastępca dyrektora ds. Dydaktyki w Instytucie Geotechniki PWr od 1980 do 1981 r.,
- rzecznik dyscyplinarny dla nauczycieli akademickich w Politechnice Wrocławskiej w latach 1989-2005; opieka nad seminariami naukowymi: na Wydziale BL i w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Koszalinie; członek Senatu Politechniki Wrocławskiej w latach 2005-2008.
Działalność prof. Suchnickiej była doceniana, czego wyrazem są odznaczenia i wyróżnienia, jakie jej przyznano. Do najbardziej zaszczytnych należy: indywidualna nagroda Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki – 1980 r., Złoty Krzyż Zasługi – 1982 r., Medal Komisji Edukacji Narodowej – 1995 r. Wielokrotnie otrzymywała Nagrody indywidualne i zespołowe od Rektora Politechniki Wrocławskiej (13), Dziekana Wydziału Budownictwa Lądowego i Wodnego (1) oraz Dyrektora Instytutu Geotechniki i Hydrotechniki (5) za szczególne osiągnięcia w pracy naukowej, współpracę z przemysłem i działalność wychowawczą oraz całokształt działalności naukowo-dydaktycznej. Została też odznaczona Srebrną Odznaką PZITB – 1978 r. i Złotą Odznaką Politechniki Wrocławskiej – 1979 r.
Dlatego też wydaje się, że z zadowoleniem przeszła na emeryturę, poświęcając swój czas uporządkowaniu prac badawczych, większemu zaangażowaniu w prace społeczne, jak również swojemu hobby – podróżowaniu.
Dr inż. Halina Konderla
Politechnika Wrocławska