Profesor Maciej Werno urodził się 25 sierpnia 1937 roku w Bydgoszczy. Jest absolwentem Wydziału Budownictwa Lądowego Politechniki Gdańskiej (1960), stopień doktora nauk technicznych uzyskał w Instytucie Budownictwa Wodnego Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku (1969). Promotorem pracy doktorskiej Profesora M. Werno był autor niniejszego opracowania. Stopień doktora habilitowanego nauk technicznych w zakresie budownictwa – geotechniki stosowanej uzyskał na Wydziale Budownictwa Lądowego Politechniki Wrocławskiej (1988). Tytuł profesora nauk technicznych uzyskał w 2007 roku na wniosek Rady Wydziału Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej.
Profesor Maciej Werno posiada ponad 50 letni staż pracy naukowo-badawczej w tym głównie w Instytucie Budownictwa Wodnego Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku (1960-1992) oraz w Instytucie Morskim w Gdańsku (1992-2004). Od 1998 roku pracuje na Wydziale Budownictwa i Inżynierii Środowiska Politechniki Koszalińskiej, początkowo w Katedrze Geotechniki, a po utworzeniu specjalności budownictwo drogowe, której był inicjatorem i współorganizatorem, w Zakładzie Inżynierii Komunikacyjnej.
Przebywał na stypendiach zagranicznych w Norweskim Instytucie Geotechnicznym w Oslo (1973 r.) oraz w Uniwersytecie Ruhry w Bochum (1992 r.). Ponadto przebywał na kontrakcie badań morza dotyczących ochrony brzegu atlantyckiego w mieście St. Louis w Senegalu, kierując geotechniczną i geofizyczną grupą badawczą oraz okresowo sprawując funkcję kierownika kontraktu (1980 i 1981 r.).
Jego dorobek naukowy obejmuje autorstwo lub współautorstwo 115 publikacji w czasopismach naukowych i materiałach konferencyjnych o zasięgu międzynarodowym i krajowym, w tym trzech monografii, pięciu patentów i wdrożeń, kilkudziesięciu recenzji naukowych oraz ponad 450 opracowań, przede wszystkim o charakterze projektów geotechnicznych, a ponadto ekspertyz i opinii, których zdecydowana większość została zastosowana i zrealizowana w praktyce inżynierskiej. Opracowania monograficzne w kolejności ich publikacji dotyczą: metod posadawiana nasypów na gruntach organicznych („Nasypy na gruntach organicznych” dwa wydania 1981 i 1986), zachowania się gruntu w warunkach obciążeń cyklicznych, głównie obciążeń środowiska morskiego („Podłoże obciążone cyklicznie” 1985), historii budowy i eksploatacji zamkniętych składowisk odpadów poflotacyjnych rudy miedzi w Lubińsko-Głogowskim Okręgu Miedziowym (Monografia KGHM „Polska Miedź” S.A. Lubin,: Część V. Składowiska odpadów. Rozdział 5.2. Składowiska nieczynne, dwa wydania 1996 i 2008) oraz nagrodzona przez Ministra Środowiska za szczególne osiągnięcia naukowo-badawcze, praca zespołowa w zakresie badań geotechnicznych na morzu („Zasady dokumentowania geologiczno-inżynierskich warunków posadawiania obiektów budownictwa morskiego i zabezpieczeń brzegu morskiego”, 2009). Był promotorem trzech prac doktorskich oraz ponad 120-tu prac inżynierskich i magisterskich w specjalnościach: budownictwo drogowe i geotechnika. Recenzował kilka prac doktorskich oraz dwie prace habilitacyjne z ramienia Centralnej Komisji ds. Tytułów i Stopni.
Działalność naukowo-badawcza Profesora Macieja Werno inspirowana była głównie potrzebami ze strony praktyki inżynierskiej, dlatego koncentrowała się na zagadnieniach o charakterze stosowanym, których wyniki wdrażane były na podstawie projektów, wytycznych lub opracowań naukowo-technicznych.
Rozpoczęcie w latach 80-tych XX w. badań, a później wydobycie ropy naftowej przez Petrobaltic (obecnie Lotos – Petrobaltic) na Morzu Bałtyckim zaowocowało opracowaniem pod kierownictwem Profesora metodyki prognozowania penetracji nóg samopodnoszącej pływalnej platformy (Jack up Rig) w dno morskie. Polegała ona na doborze metod nośności granicznej dla podłoża uwarstwionego o wzrastającej wytrzymałości wraz z głębokością oraz dla podłoża słabego przewarstwionego warstwą mocną. Opracowane metody zweryfikowano opierając się na wynikach penetracji fundamentów dwóch tego rodzaju platform, dla około 50 różnych lokalizacji charakteryzujących się różnymi warunkami gruntowymi, uzyskując bardzo dobrą zgodność prognozy z wynikami pomiarów penetracji poszczególnych nóg platformy.
Metoda ta z powodzeniem jest wykorzystywana, każdorazowo do prognozy penetracji fundamentów platform na określonej lokalizacji, a przyjęta procedura postępowania zdała praktyczny egzamin i jak dotychczas platformy zostały bezpiecznie posadowione na wszystkich lokalizacjach, a także bezpiecznie podniesione do stanu pływalności.
W latach dziewięćdziesiątych dzięki osobistym kontaktom naukowym z instytucjami norweskimi, szwedzkimi i fińskimi, Profesor dokonał adaptacji skandynawskiej metody wzmocnienia ściśliwego podłoża zbudowanego z iłów miękkoplastycznych i płynnych, za pomocą kolumn cementowo-wapiennych, jako szczególnego przypadku wgłębnego mieszania gruntu „metodą suchą”, do polskich warunków podłoża organicznego. Istota opracowanego wzmocnienia i stabilizacji nasypu polega na skojarzeniu wzmocnienia podłoża za pomocą kolumn cementowo-wapiennych z określoną w danych warunkach technologią sypania nasypu wraz zastosowaniem przeciążenia. Szczególnie ważne jest uwzględnienie działania kolumn cementowo-wapiennych jako drenów pionowych w pierwszej fazie procesu wzmocnienia podłoża. W celu stabilnego zachowania się drogi zbudowanej na nasypie posadowionym na tak wzmocnionym podłożu, konieczne jest zastosowanie podatnej konstrukcji jezdni wzmocnionej geosyntetykami.
Na podstawie opracowanych projektów technologicznych pod Jego kierownictwem i z Jego współudziałem, zbudowano łącznie kilka kilometrów nasypów drogowych, na wzmocnionym podłożu organicznym o łącznej długości ponad 700 000 mb kolumn cementowo-wapienych. Projekty te dotyczyły różnych odcinków dróg krajowych, przy czym największy zakres wzmocnienia podłoża zrealizowano na budowie Trasy Nowocłowej – nowego wjazdu do Szczecina.
Nieprzerwanie od końca lat sześćdziesiątych Profesor prowadzi intensywne zespołowe prace badawcze, w zakresie bezpiecznej budowy i eksploatacji składowisk odpadów poflotacyjnych. W wyniku tych prac z inicjatywy Profesora między innymi:
- dopuszczono eksploatację bogatego złoża rudy miedzi pod zaporą ziemną (o długości 6 km i maksymalnej wysokości 22 m) składowiska Gilów w Kombinacie Górniczo-Hutniczym (KGHM),
- zastąpiono nadbudowę obwałowań składowiska Żelazny Most w KGHM-ie (o długości obwałowań około 13 km) osadami poflotacyjnymi, zdeponowanymi w tym składowisku,
- bezpiecznie rozbudowano składowiska odpadów poflotacyjnych rud cynku i ołowiu Zakładu Górniczego (ZG) „Trzebionka” w Trzebini i Zakładu Górniczo-Hutniczego „Bolesław” w Bukownie bez potrzeby zajmowania nowych terenów,
- udokumentowano funkcję deponowanych drobnoziarnistych odpadów jako uszczelniających dno składowisk, ograniczających lub eliminujących infiltrację silnie zmineralizowanych wód nadosadowych do podłoża gruntowego. W tym ostatnim przypadku zdecydowana większość deponowanych odpadów uzyskała status gospodarczego wykorzystania (odzysku). Wyniki tych badań zastosowano na największych polskich składowiskach odpadów poflotacyjnych w KGHM-ie, w Zakładach Górniczych ‘Trzebionka” i w Zakładach Górniczo-Hutniczych „Bolesław”.
Wymienione działania pozwoliły na uzyskanie bardzo dużych, trudno policzalnych efektów ekonomicznych. W uznaniu działalności naukowo-badawczej i wdrożeniowej na rzecz przemysłu miedziowego Profesor został dwukrotnie (1976 i 1997) wyróżniony nagrodą zespołową Ministra Szkolnictwa Wyższego i Techniki oraz nagrodą Sekretarza Naukowego Polskiej Akademii Nauk (1989), a także kilkoma odznaczeniami resortowymi. Ponadto za inne osiągnięcia naukowo-badawcze otrzymał Złoty Krzyż Zasługi (1974).
Nacisk na inne kierunki badań w geotechnice wiązał się z faktem, iż w wyniku transformacji ustrojowej w Polsce zintensyfikowano działania w zakresie ochrony środowiska wodno-gruntowego i morskiego. Co więcej, działania te wspierane były środkami pomocowymi z krajów zachodnich, które służyć miały transferowi zaawansowanych technologii do Polski. Dzięki wcześniejszym osobistym kontaktom z naukowcami norweskimi i holenderskimi udało się Profesorowi zainicjować, a potem czynnie uczestniczyć i równocześnie sprawować rolę kierowniczą po stronie polskiej łącznie w siedmiu międzynarodowych projektach badawczych i projektach KBN. Spośród nich należy wymienić Program EU Inco-Copernicus. „Environmental Assessment and Monitoring Gdańsk Gulf Basin”, 5. Program Ramowy EU „Coastbase – the Virtual European Coastal and Marine Data Warehouse. An Open System Architecture for Integrated, Distributed Coastal and Marine Information Search and Access”. oraz polsko-norweski projekt pomocy dla Polski pod nazwą Investigating Contaminated Sites and Designing Remedial Action in Gdańsk and Koszalin Area.
Profesor Maciej Werno w ostatnich latach kierował badaniami lub konsultował wiele poważnych projektowanych i realizowanych obiektów budownictwa lądowego i morskiego w zakresie problemów geotechnicznych między innymi: Głębokowodny Terminal Kontenerowy DCT w Gdańsku, Terminal Gazowy LNG w Świnoujściu, modernizację falochronu głównego w Porcie w Gdyni, budowę rurociągu na dnie Morza Bałtyckiego, instalację półzanurzalnej platformy poszukiwawczej, zabezpieczenie stateczności brzegu klifowego w Jastrzębiej Górze i Rozewiu, koncepcję budowy tunelu pod Martwa Wisłą, modernizację linii kolejowej E65 Gdynia – Warszawa, koncepcję południowej obwodnicy Gdańska, koncepcję północnej obwodnicy Gdyni. Profesor brał również udział w pracach konsultingowych, dotyczących wyboru lokalizacji Stadionu Narodowego w Warszawie, w obrębie Stadionu Dziesięciolecia. Był współautorem opracowania ekspertyzy dotyczącej warunków gruntowo-wodnych w rejonie projektowanego kompleksu PGE Arena w Gdańsku oraz dokumentacji geologiczno-inżynierskiej i geotechnicznej, które stały się podstawą do opracowania projektu koncepcyjnego, a później projektu budowlanego stadionu wraz z zagospodarowaniem terenu.
Profesor Maciej Werno jest aktywnym członkiem towarzystw naukowych między innymi: Polskiego Komitetu Geotechniki, pełniąc, bezpośrednio po utworzeniu w 1968 roku Oddziału Gdańskiego, funkcję jego sekretarza, Międzynarodowego Stowarzyszenia Mechaniki Gruntów i Geotechniki ISSMGE, przy czym podczas trzech kadencji (1997 – 2008) był członkiem Komitetów Technicznych Stowarzyszenia. Ponadto jest członkiem Polskiego Stowarzyszenia Geosyntetycznego oraz Gdańskiego Towarzystwa Naukowego. Przez kilka kadencji był też członkiem Sekcji Mechaniki Gruntów Fundamentowania i Skał Komitetu Inżynierii Lądowo Wodnej PAN.
Profesor czynnie uczestniczył w wielu konferencjach w kraju i zagranicą. Na podkreślenie zasługuje fakt, iż był współorgnizatorem oraz pełnił równocześnie funkcję sekretarza Pierwszej Bałtyckiej Konferencji Mechaniki Gruntów i Fundamentowania, która z sukcesem merytorycznym i organizacyjnym odbyła się w 1975 roku w Gdańsku i która na stałe weszła do kalendarza konferencji międzynarodowych krajów basenu Morza Bałtyckiego, doczekawszy się dotąd jedenastu edycji.
Niekwestionowaną zaletą Profesora jest umiejętność tworzenia zespołów nawet interdyscyplinarnych i umiejętność współpracy w realizacji określonego zadania, często o charakterze innowacyjnym.
Wszystkie dokonania Profesora nie byłyby możliwe, gdyby nie były oparte o harmonijną pracę zespołu, który stworzył przed ponad trzydziestu laty. Ten niezbyt liczny zespół wraz z własną bazą laboratoryjną, mimo różnych zawodowych i życiowych meandrów, nadal istnieje i podejmuje coraz bardziej skomplikowane zadania.
Prof. dr hab. inż. Eugeniusz Dembicki